poniedziałek, 3 sierpnia 2015

O PROFESORACH



WIERSZ PIERWSZY
PROFESOROWIE MOJEGO ŻYCIA PROFESOR RUDOLF NAŁĘCKI
PAMIĘĆ O NIM

Spotkanie na bezdrożach losu w Eldorado.
Trwały ślad w mojej pamięci.
Nauczał łaciny i logiki. Przedmiotów trochę na uboczu
w tamtych czasach.
Wrzucał w młodzieńcze łby wiedzę
O starożytnym świecie. Tamtym języku. Poezji.
Wszczepił niepokój. Tęsknotę za tamtym światem,
pozostawionym na Forum Romanum.
Byłem tam. Profesor odszedł.
Wciąż tęsknię za tamtym światem.
Za swoim Profesorem.
Sprawdzał na lekcjach łaciny i logiki
ile urobku z Jego trudów.
Po gospodarsku, jak cepem, wymłócał
z naszej pamięci, jak ze snopów pszenicy,
spodziewany plon.
Radował się gdy Jego trud był nie płonny,
A w kłosach obfite ziarna.
Codziennie rano, szerokim krokiem,
podążał z dalekiego domu, nad rzeką Białą
do gimnazjum. Plecak przerzucony
przez ramię. Obok Krysia, jego córka,
jego księżniczka z bajki o Eldorado.
Kochał swoją Dziewczynkę i pewnie i nas, swoich uczni.
Rozszalałe stado dziewcząt i chłopców.
Zatraconych w słońcu Eldorado.
Wyrwanych ze szponów złego losu.
Surowy. Wymagający, a przecież jego serce krwawiło.
Nie wiedzieliśmy o tym.
Dziewczynka bez mamy.
Mama zamordowana przez niemieckich
faszystów w Oświęcimiu.
Pamięta. Była pilna. Zdolna.
Na grafitowych tabliczkach wypisywała litery.
Uczyła się sama. Miała sześć lat.
Faszyści wtargnęli do Jej domu.
Rewizja. Mamę zabrali. Na zawsze.
Nie wróciła.
Dziewczynka pamięta.

*
ŻYCIORYS
Pana Profesora Rudolfa Nałęckiego.

Urodził się
3 stycznia roku 1988 w Wiedniu.
Był synem leśniczego. Dzieciństwo spędził
w miejscowości Turka k/Sambora.
Gimnazjum ukończył w Samborze,
a studia na Uniwersytecie Lwowskim,
z filologii klasycznej i filozofii.
W latach 1911 – 1926 był profesorem
w gimnazjum lwowskim.
W latach 1918 – 1920 jako artylerzysta
w pociągu pancernym imienia Lisa – Kuli,
brał udział w obronie Lwowa.
Bohatersko walczył. Ranny.
Odznaczony Krzyżem Walecznych.
W latach 1926 – 1936 pracował w gimnazjum
męskim w Tarnowskich Górach.
Ożenił się w 1930 roku z Panią Marią
Szybowską,
Również profesorką gimnazjalną.
Aresztowana w roku 1942 przez gestapo.
Tragicznie zginęła w faszystowskim
obozie śmierci Auschwitz.
Po wybuchu II wojny światowej
mieszkał w Nowym Sączu.
Pracował w szkole handlowej,
a następnie w nadleśnictwie Stary Sącz
jako sekretarz.
W latach 1945 – 1953
był profesorem gimnazjalnym
w miasteczku nad rzeką Białą.
Odszedł w 1973 roku.

Profesor tworzył historię.
Bronił Lwowa. Krzyż Walecznych. Odznaka „Orlęta”.
Ofiara krwi.
Przysięga Pana Profesora Rudolfa Nałęckiego.
rok 1926.
„Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu, że
na powierzonym mi stanowisku Urzędowem,
przyczyniać się będę w mym zakresie działania,
ze wszystkich sił, do ugruntowania wolności,
niepodległości i potęgi. Rzeczypospolitej Polskiej,
której zawsze wiernie służyć będę,
a wszystkich Obywateli Kraju w równem mając.
Zachowaniu przepisów prawa strzec będę pilnie.
Obowiązki mego urzędu spełniać gorliwie i sumiennie.
Polecenia mych przełożonych wykonywać dokładnie.
A tajemnicy urzędowej dochowam.
Tak mi Panie Boże dopomóż !

Przysięgę służbową złożyłem,
co stwierdzam własnoręcznym podpisem.
podpis: Rudolf Nałęcki.
Przysięgę odebrałem: Podpis Dyrektora.
Podpisy dwóch świadków.
W Tarnowskich Górach dnia 18 września 1926 r.

PRZYSIĘGI DOCHOWAŁ.
ŚWIADKAMI JEGO UCZNIOWIE.
PAMIĘĆ.

AUTOR A.T.





WIERSZ DRUGI
PROFESOROWIE MOJEGO ŻYCIA 


Pierwsi maturzyści roku szkolnego 1945/46
naukę języka polskiego pobierali u Pani Profesor
Heleny Małeckiej. Pamięć o Niej odeszła wraz z Nimi.
Na cmentarzu w Miasteczku nad rzeką Białą
Jej miejsce spoczynku,
Niezasłużenie zapomniane.

Języka polskiego też uczyła mnie Pani Profesor
Małecka. Wiecznie zatabaczona. Paliła skręty.
Z kieszeni marynarki wydobywała machorkę.
Do zgiętej wpół bibułki wsypywała szczyptę.
Zwijała. Z lubością oblizywała skręt.
Dla szczelności. Zapalała.
Z rozkoszą zaciągała się. Słup dymu unosił się nad Nią.
Szczypało w oczy.
Machorkę preparowała sama.
Była z tego dumna. w zimowe i deszczowe dnie
paliła na korytarzu. Tak było w szkole podstawowej.
w gimnazjum i liceum.
W ciepłe dnie i latem paliła na dworze.
Trzymałem się z daleka, kiedy paliła na korytarzu.
Z powodu gorejącej machorki. Zatykało dech.
Podobna była do parowozu.
Z powodu kłębów dymu i kapelusza na głowie.
Średniego wzrostu. Owalna twarz. Współczujące oczy.
Zatroskane.
Kopcąc skręta obracała głowę na prawo i na lewo
Wyszukując ofiarę do dyskusji. Zwykle padało na mnie.
Byłem w pobliżu, Czekałem na te dyskusje.
W siódmej klasie kupiłem historię filozofii.
Pewnie pod ich wpływem. Parowóz ruszał w moją stronę.
Udawałem, że stoję jak słup soli, czekając na tortury.
Nie dawała się zwieść.
Zawsze to samo: Chcesz cukierka...?
Z kieszeni, a w niej też trzymała machorkę,
Wydobywała kolorowy szklak. Otrzepywała
z okruchów tabaki. Pocierała o poły marynarki.
Wręczała trzymając szklak w palcach.
Kanony higieny naruszała u podstaw.
Wkładałem do ust przesiąknięty smakiem tabaki cukierek,
A z kłębów dymu ledwie prześwitywała Jej twarz.
Wyglądała jak duch.
Gorejąca machorka szczypała w oczy.
Dzwonek. Parowóz odjeżdżał. Chwytałem łapczywie
resztki świeżego powietrza.
Wracałem do życia.
W ciepłe dnie Pani Profesor paliła na dworze.
Nie była podobna do parowozu.
Chcesz cukierka…? Rytuał się powtarzał...
Ciągnęła dalej przerwany temat.
Bardziej słuchała niż mówiła. Wciągała do dyskusji.
Pytała o zdanie. Wiedziała więcej, dużo więcej niż to co
było w programie nauczania. Szanowała odrębne zdanie.
Przestrzegała.
N i e c h l a p j ę z o r e m...
Mówiła wiersze. Rozumiała ich rytm i zamysł.
Mówiła naturalnie, na pozór obojętnie.
Mówiła i głos zanikał...
Litewskie pola zakwitały gryką, jak śnieg biała.
Rejent i Asesor wiedli swoje spory.
Jankiel grał swój nieśmiertelny koncert.
Od stepów Akermana ciągnęło goryczą bylin...
Tęskniłem za stepami Akermana...
To już było w gimnazjum. Za placem sportowym mały park.
Pani Profesor jak zwykle kopciła. Zapach dymu inny.
Pewnie do machorki dodała znanych tylko Jej
wonnych korzeni.
Zaczęła mówić :
„Dwunastu braci wierząc w sny
zbadało mur od marzeń strony,
a poza murem płakał głos,
dziewczęcy głos zaprzepaszczony.
I pokochali głosu dźwięk i chętny domysł o dziewczynie.
Zgadywali kształty ust po tym, jak śpiew od żalu ginie…”
To nie był wiersz Mickiewicza. To nie były sonety krymskie.
Takich słów jeszcze nie słyszałem. Przejmujących.
Był to wiersz Leśmiana o Dziewczynie.
Mówiła dla mnie. Swego ucznia.
Pewnie doszła do wniosku, że nadszedł czas wtajemniczenia.
W programie nauczania takich wierszy nie było.

AUTOR A.T.


  AUTOR A.T.


* Zdjęcia pochodzą z moich rodzinnych zbiorów
i są tylko ilustracją do wierszy.
Na tym zdjęciu moja klasa w podstawówce.
Mam tu 13 lat i śmieszną grzywkę .... a chłopak w okularach, ten pod kwietnikiem, topóźniejszy autor mojego najpiękniejszego zdjęcia w kapeluszu.